Lễ cầu an xưa kia gọi là lễ tống gió, tống ôn, là nghi lễ truyền thống có từ lâu đời ở nhiều địa phương Nam bộ. Riêng tại Cần Thơ, tục này cho đến nay vẫn còn tồn tại song hình thức tổ chức ngày càng đơn giản, gọn nhẹ hơn như ở khu vực 3 (xóm chài), phường Hưng Phú, quận Cái Răng; Phong Điền và Cái Răng…
Lễ cầu an được tiến hành trong khoảng thời gian trước và sau rằm tháng Giêng, do nhân dân tự nguyện đứng ra tổ chức với sự hỗ trợ về an ninh trật tự của chính quyền địa phương. Lễ tục cầu an nhằm biểu thị giá trị tâm linh với nhiều hoạt động phong phú mà cao điểm là “đốt lửa” và “tống gió”.
Ý nghĩa quan trọng nhất là nhằm tống tiễn, xua đuổi tất cả những cái xấu, cái rủi và đau ốm, bệnh tật ra khỏi xóm làng (tống gió, tống ôn), đồng thời cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hoà, cuộc sống dân làng được ấm no hạnh phúc. Lễ cầu an còn là dịp cho dân làng hướng về cội nguồn, biểu hiện lòng thành kính đối với các anh hùng liệt sĩ, những bậc tiền nhân có công khai hoang lập ấp và giữ gìn bờ cõi.
Người dân bày bàn cúng, đốt lửa cầu an trong đêm. Ảnh: Thiên Lộc |
Mỗi nơi lại có cách thể hiện khác nhau. Có nơi người dân cúng thổ thần kết hợp với lễ tống gió bằng cách mỗi nhà làm một bè chuối nhỏ có cột buồm và cờ xí, trong đựng bánh trái và muối gạo rồi mang ra sông thả. Còn tại các điểm cúng tập trung như thị trấn Phong Điền, xóm chài, bà con tập họp lại đông đảo để cầu nguyện và tiễn đưa bè ra sông cái.
Xưa kia, bà con ở làng Nhơn Ái thường kết bè thủy lục bằng hai chiếc ghe lớn ghép lại theo kiểu thuyền rồng. Trên bè thường bố trí các tượng Quan Công, Quan Bình và Châu Xương. Theo bè còn có đoàn lân và nhiều ghe xuồng hộ tống, diễu hành trên các sông rạch thật náo nhiệt.
Cụ Văng Đắt Lành, 83 tuổi, quê ở Nhơn Lộc I, một người cố cựu đã từng tham gia lễ tống gió từ năm 1945, cho biết trước kia, vào ngày tống gió, gia đình nào cũng chuẩn bị hương đăng trà quả, tối đến cúng lạy rồi dùng lá chuối khô hoặc lá dừa đốt lên sáng rực. Nhiều người còn dùng gạo, muối rắc lên ngọn lửa đang bốc cháy với tâm nguyện mọi chuyện sẽ tốt lành.
Tại khu vực 3 xóm chài, năm nào ban Tế tự cũng dùng chuối cây làm bè, dùng giấy trang trí thành hình chiếc tàu dài trên 2 mét, màu sắc lộng lẫy, có đủ cờ xí rồi khiêng xuống một chiếc ghe lớn bơi ra giữa sông cái để thả. Hằng năm, lễ cầu an (tống ôn) ở xóm chài diễn ra vào lúc 14h30 ngày 14 tháng Giêng âm lịch. Số ghe xuồng hộ tống khoảng 50 chiếc đủ loại khiến cho cả một khúc sông đều vang dậy tiếng trống, tiếng lân thật hùng hồn, người người hân hoan vui vẻ.
Còn tại thị trấn Phong Điền thì lễ cúng diễn ra vào lúc 18h ngày 13 tháng Giêng tại ngôi miếu thờ thuộc tổ 18, ấp Nhơn Lộc 1. Ông Trần Ngọc Lầu, trưởng ban tổ chức cho biết tất cả chi phí cho buổi lễ đều do bà con tự nguyện đóng góp.
Bà con dùng ghe xuống hộ tống đưa bè ra sông cái. Ảnh: Thiên Lộc |
Ông Võ Văn Nên, Trưởng ban Tế tự ở khu vực 3 xóm chài cho biết chương trình lễ cầu an hằng năm gồm có phần nghi thức, tiếp đến là hoạt động văn hóa văn nghệ và sau cùng là đưa tiễn bè “tống gió”. Đặc biệt, dọc theo những con đường làng ở Phong Điền và phường Hưng Phú, tối đến còn có múa lân và đốt lửa sáng rực khiến cho không khí trở nên tưng bừng.
Theo tín ngưỡng dân gian, tống bè ra sông có nghĩa là “tống khứ tất cả bệnh tật, phiền muộn, xấu xa” ra khỏi thôn làng.
Thiên Lộc