Ở Bạc Liêu, người nhà đập phá bệnh viện, phá nhà bác sĩ, đánh nhân viên y tế nhào nhào cả lên. Vài hôm sau, lại thấy báo chi đăng tin người nhà bệnh nhân đâm chết một bác sĩ, đâm bị thương nặng một bác sĩ khác. Hôm sau nữa lại thấy hơn 100 người say đập phá bệnh viện ở Móng Cái…
Cả giới thầy thuốc ở Sài Gòn xôn xao, các nhân viên y tế sợ hãi và tự hỏi: "Không biết đến một ngày nào đó sẽ lại đến lượt mình bị hành hung, nhà mình sẽ bị đập phá".
Cứu chữa cho bệnh nhân, thế nhưng nếu chẳng may người bệnh không qua khỏi, bác sĩ dễ bị oán trách, thậm chí lên án. Ảnh: Thiên Chương |
Theo một số người, hành động này là do tức nước vỡ bờ, do sự giao tiếp không tốt, do thái độ vô trách nhiệm của những người làm nghề thầy thuốc. Nhưng sự thật thì có phải như vậy? Hay đây chỉ là hệ quả của sự bực tức nào đó trong cuộc sống do không được giải tỏa, những sự khó chịu dồn nén trong tâm tư của mỗi người và nhiều cái khác nữa hình thành trong mỗi người dân. Và bệnh viện là nơi điều đó bùng nổ.
Tự sự của kẻ đâm chết bác sĩ tại huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình, viết: "do bác sĩ không ra cấp cứu kịp", "bác sĩ không mở được tủ lấy đồ cấp cứu cho bệnh nhân". Điều này thật ngụy biện. Chúng ta phải hiểu rằng ở một bệnh viện huyện, thỉnh thoảng mới có một ca cấp cứu nặng, các trang thiết bị chuyên dùng cũng không thể để ở ngoài liên tục được vì vấn đề bảo quản tài sản của cơ quan nhà nước. Nếu chúng ta cứ vịn vào những cái cớ như vậy rồi hành hung, rồi nhẫn tâm đâm chết thầy thuốc, thì đó chính là một tội ác vô cùng lớn.
Bác sĩ bị hại là người sắp về hưu sau mấy chục năm cống hiến. Anh không làm gì nên tội cả, ngay cả khi chết anh cũng không hiểu tại sao mình chết. Ngay cả khi có mặt lực lượng bảo vệ pháp luật ở bên cạnh, vậy mà anh phải chết. Cái chết quá nghiệt ngã và đau lòng khiến chúng tôi, những người thầy thuốc đều tự hỏi, ai bảo vệ mình? Pháp luật có dành cho mình một hành lang pháp lý an toàn hay không? Đơn vị mình công tác có bảo vệ mình hay không?
Có lẽ đau lòng hơn cả là việc chính đơn vị người thầy thuốc công tác cũng không bảo vệ họ. Khi mà có chuyện gì xảy ra, thủ trưởng đơn vị luôn kỷ luật thầy thuốc trước để trấn an dư luận mà không cần biết bác sĩ đó hành xử đúng hay sai? Cách hành xử này, khi đi học cách quản lý bệnh viện, người ta cũng dạy chúng tôi như vậy. Tức phải ngừng công tác đối tượng và viết bản kiểm điểm đã, mọi chuyện đúng sai rồi sẽ tính sau. Với người trí thức như vậy là một sự xúc phạm ghê gớm và đầy đau đớn.
Nói như vậy, không có nghĩa là người thầy thuốc không có lỗi. Trên thực tế, có nhiều chuyện rất đau lòng xuất phát từ bác sĩ, những người quên lời thề Hypocrate để làm những chuyện trái lương tâm như: thờ ơ, vô trách nhiệm, hù dọa bệnh nhân để lấy phong bì. Thậm chí có người thầy thuốc còn "ăn" ngay trên lưng đồng nghiệp của mình, giành và phản thầy khi nói xấu thầy của mình, tranh bệnh nhân của thầy - người đã từng dìu dắt mình những bước đi đầu tiên trong quá trình hành nghề y.
Nhưng những con người như vậy chỉ đếm trên đầu ngón tay, tệ tham nhũng, phong bì trong ngành y tế so với các ngành khác chỉ là những con số lẻ.
Cho nên cũng đừng vì thiểu số, đừng đổ lỗi hết cho mặt trái của nền kinh tế thị trường mà hành động côn đồ. Hiện nay trên thế giới này có biết bao nhiêu đất nước có nền kinh tế thị trường, nhưng có ở đâu mà người ta lại phá nhà và đâm chết bác sĩ. Ngay cả đất nước Campuchia bé nhỏ và nghèo nàn, lạc hậu cũng thế, ở đó người ta coi thầy thuốc là thượng đế, là đấng toàn năng có thể đưa con người từ cõi chết về với sự sống, từ nỗi đau vô cực về đến niềm vui vô biên. Một anh bạn người Campuchia của tôi đã nói với tôi như vậy.
Sáng nay, trước khi viết bài này tôi lại nghe được một đồng nghiệp nói ở một bệnh viện thuộc địa bàn quận 5. Thân nhân bệnh nhân lại kéo nhau vào bệnh viện đòi tính sổ với bác sĩ. Tôi tự hỏi, tại sao bệnh nhân, thân nhân và thầy thuốc lại không thể ngồi lại với nhau với niềm cảm thông. Thầy thuốc đồng cảm hơn nữa cho nỗi đau của người bệnh và ngược lại, người bệnh và thân nhân thông cảm hơn nữa nỗi khó khăn vất vả, hy sinh quên mình của người thầy thuốc.
Hãy nói chuyện thẳng thắn với nhau và để cho pháp luật xử những người thầy thuốc vô trách nhiệm, thiếu lương tâm nghề nghiệp. Chúng ta không thể thay mặt pháp luật làm điều đó vì xã hội chúng ta đang sống là một xã hội tốt và hoàn hảo.
Khi tìm hiểu sâu hơn nữa về những câu chuyện đau lòng vừa qua, chúng tôi biết một trong những nguyên nhân sâu xa, phải kể đến quan điểm chưa đúng của một số người trong xã hội. Cụ thể, khi nói đến sai sót giữa bác sĩ với bệnh nhân thì dư luận bao giờ cũng đứng về phía bệnh nhân, không cần biết đúng sai. Những hành vi không hay của bệnh nhân thì ít được dư luận đề cập, bởi theo họ, bệnh nhân bao giờ cũng đúng, nhu cầu của bệnh nhân là đúng.
Quá tải cũng là nguyên nhân khiến dễ mọi thứ xấu hơn. Cảnh bệnh viện vì bệnh nhân quá đông nên yêu cầu bác sĩ khám bệnh từ 4h sáng đâu còn là lạ. Điều này, trên thế giới ngoại trừ khi có chiến tranh còn không có một quốc gia nào làm như vậy.
Như vậy, hãy tìm những phương pháp khắc phục sự quá tải ở bệnh viện bằng cách xây dựng văn hóa khám bệnh cho bệnh nhân. Ví dụ như: Không nên dồn khám bệnh vào buổi sáng, không nên dồn khám bệnh vào những ngày đầu tuần, khám và chữa những bệnh thông thường ở những đơn vị khám bệnh cơ sở. Nhất là không nên bị coi bệnh nhân đông chạy theo thành tích của một số vị có chức vụ trong bệnh viện.
Mọi biện pháp đề ra hiện nay chỉ là giải pháp tình thế và không hữu hiệu. Chính sự quá tải mà không được giải quyết đi kèm với bệnh thành tích làm cho sự giao tiếp giữa thầy thuốc và bệnh nhân trở nên không tốt, tạo ra sự ban ơn và xin cho. Đó là nguyên nhân chính gây ra mọi thảm kịch trong ngành y tế trong giai đoạn hiện nay.
Hãy giải quyết mọi việc trên cơ sở xây dựng một nền văn hóa khám và chữa bệnh mà đối tượng cần điều chỉnh là cả bệnh nhân và thầy thuốc ,mới cứu vãn được sự xuống cấp nghiêm trọng của đạo đức xã hội trong lĩnh vực khám chữa bệnh giai đoạn hiện nay.
PGS TS Nguyễn Hoài Nam
Chủ tịch Hội Tĩnh mạch học TP HCM